KRÓTKI SPACER PO ROŻNIAWIE - miasteczku w Słowacji
To piękne, zabytkowe miasteczko leży w głębokiej dolinie, ciągnącej się malowniczo pomiędzy Słowackimi Rudawami (Slovenske rudohorie) na północy, a wapiennymi płaninami Słowackiego Krasu (Slovensky kras). Leży na pradawnym szlaku handlowym z Węgier do Polski, ale też i współcześnie na drodze do słynnych i pięknych jaskiń Domica_Aggtelek. Tradycje górnicze są tu jeszcze starsze od samego miasteczka i liczą już ponad 700 lat.
Pierwsza pisemna wzmianka o Rożniawie pochodzi z 1291 roku, kiedy to węgierski król Andrzej III darował teren miasta arcybiskupowi ostrzyhomskiemu. Nazwa miasta pochodzi od nazwy najbardziej wydajnej kopalni: „Rosnoubana“. Po raz pierwszy praw miejskich udzielił miastu, zgodnie z tradycją, król Ludwik Wielki w 1382 roku. W średniowieczu wydobywano tu szczególnie złoto a srebro, później rudę żelaza. Bardzo znaczącym w historii miasta był rok 1776, kiedy to królowa Maria Teresa, dzieląc terytorium arcybiskupstwa ostrzyhomskiego założyła biskupstwo rożniawskie.
Po rewolucyjnym okresie lat 1848/49 zmieniła się Rożniawa z dawnego ośrodka górniczego na miasto szkół i rzemiosła. Do sławnych rożniawskich szkół uczęszczało wiele znaczących osobistości słowackiej i węgierskiej nauki, literatury i sztuki. Na rozwój miasta mieli znaczący wpływ rożniawski biskupi oraz rodzina szlachecka Andrássych. Po pierwszej wojnie światowej okolica wraz z miastem została włączona do terytorium Republiki Czechosłowackiej. W 1938 roku Rożniawa wraz z południową częścią dzisiejszej Słowacji została anektowana przez Węgry. Po drugiej wojnie światowej terytorium to ponownie weszło w skład Czechosłowacji. a obecnie należy do Słowacji.
Jedna z kamieniczek w rynku szczyci się wspaniałym zespołem gotyckich rzeźb. Składają się nań dwie duże rzeźby figuralne oraz nowotestamentowa scena biblijna. Figury osłonięte są finezyjnymi baldachimami. Dopatrzeć można się jeszcze śladów polichromii.
Zarówno madonna, jak też anioł z dzieciątkiem wykazują cechy dojrzałego okresu gotyku. Wskazują nań układy fałd płaszczy, fryzury i rysy twarzy
W twarzy tego anioła, o rysach wybitnie kobiecych jest coś ujmującego delikatnością ...
Ratusz z wieżą zegarową
Wschodnią część północnej pierzei rynkowej zajmuje barokowo-klasycystyczna rezydencja biskupia z l. 1776-1778 powstała przez przebudowę dawnego klasztoru jezuitów i przyległego domu mieszczańskiego. Dwukondygnacyjna, osadzona na planie litery „U”, malowana jest tradycyjnie na żółty kolor. Przed nią kolumna morowa z barokową rzeźbą Immaculaty z 1710 r.
Łuki przyporowe i przejścia pod kamieniczkami są ozdobą najstarszej części miasta
Ten ciąg piętrowych budyneczków pośrodku rynku to pozostałość po dawnych kramach rzemieślniczych. W jednym z nich dobre lody !
W średniowieczu Rożniawa była miastem górniczym. W mieście i jego okolicach wydobywano złoto, srebro i miedź. Później również rudy żelaza. Wiele pierwszych domów w otoczeniu dzisiejszego rynku postawiono wprost na wylotach dawnych sztolni i szybów wydobywczych. W 1382 r. Rożniawa otrzymała od króla Ludwika I prawa miejskie, a w 1410 – uprzywilejowany status wolnego królewskiego miasta górniczego. Od 1487 r. miasto było członkiem związku wschodniosłowackich miast górniczych – Heptapolitany.
W XVI i XVII wieku wydobycie metali załamało się na skutek podbicia przez imperium osmańskie znacznych terenów Węgier, a sama Rożniawa została kilkakrotnie spustoszona przez najazdy tureckie. Poważne ślady zostawiły w mieście wojny religijne (w 1522 r. miasto przeszło na ewangelicyzm). Wszystko to sprawiło, że poza kościołem farnym i pojedynczymi domami cała obecna zabudowa miasta pochodzi z XVII-XIX w. Wydobycie, tym razem głównie rudy żelaza, ruszyło ponownie na początku XVIII wieku, a Rożniawa stała się wkrótce znaczącym ośrodkiem produkcji broni[6]. Z czasem miasto wraz z kilkoma sąsiednimi miejscowościami stało się ośrodkiem górniczo-hutniczym, który funkcjonował do drugiej połowy XX wieku. Obecnie w mieście istnieją zakłady przemysłu spożywczego, odzieżowego i szczątkowe wydobycie surowców mineralnych.
W pobliżu katedry znajdziemy dom z bogatym zespołem dekoracji figuralnych, w postaci trzech scen nowotestamentowych. Są one przykładem sztuki barokowej
Zespół rzeźb barokowych. Klik aby powiększyć
Zachodnią część pierzei zamykają różowo-białe fasady kościoła pw. św. Anny i przylegającego do niego dawnego klasztoru franciszkanów pochodzących z 1745 r. Jednonawowy, barokowo-klasycystyczny kościół posiada interesujący wystrój, jednak trudno go podziwiać, gdyż otwierany jest jedynie w czasie mszy
KATEDRA
W głębi północno-zachodniego narożnika rynku widoczna jest katedra pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – główna świątynia diecezji rożniawskiej. Jest najstarszym i najcenniejszym zabytkiem w Rożniawie. Stoi na miejscu dawnego kościoła parafialnego z roku 1304. Jest to budowla gotycka, bezwieżowa, z poligonalnie zamkniętym prezbiterium. Na przełomie XV i XVI wieku rozpoczęła się gruntowna przebudowa kościoła, którym w wiekach XVI i XVII na przemian władali katolicy i ewangelicy. W katedrze znajdują się: późnogotyckie, wieżowe pastoforium z 1509 roku, obraz nieznanego artysty z przedstawieniem świętej Anny Samotrzeć z 1513 roku (unikatowy: w tle przedstawione są autentyczne sceny z życia ówczesnych górników i hutników) oraz relikwie męczennika, św. Neita
Późnogotycki portal uskokowy wykonany w piaskowcu, flankowany obustronnie pinaklami
Centralną część portalu stanowi starannie wyrzeźbiony veraicon
Nawa główna katedry w całej okazałości. Widok w kierunku prezbiterium. Sklepienia prezbiterium krzyżowo-żebrowe, o trzech przęsłach, zakończonych apsydą 3/5. Żebra sklepień wsparte na niewielkich konsolach, połączonych krótkimi służkami zakończonymi równie niewielkimi wspornikami. Całość bogato polichromowana. Kościół jest budowlą trójnawową, o nawach bocznych równych wysokością nawie głównej. Filary przęseł o przekroju ośmiokątnym. Sklepienia w nawach bocznych jak w prezbiterium, w nawie głównej gwiaździste, o żebrach bogato profilowanych. Całość sklepień, podobnie jak i ścian pokrywają malowidła z różnych okresów. Oszklenie katedry zaopatrzono w cykl witraży w XIX wieku. Wyposażenie przeważnie barokowe. Z architektonicznego punktu widzenia jest to gotycki budynek pochodzący z początku XIV wieku, którego budowę pierwotnie zakończono w 1403 r. Na przełomie XV i XVI wieku kościół został kosztownie przebudowany, w tym okresie dobudowano północną tzw. Kaplicę Bakocza (Bakóczova kaplnka).
Widok na piękne i bardzo efektowne sklepienia katedry
Barokowy żyrandol zdobią sople z kryształu górskiego
Barokową ambonę pokrywają płaskorzeźby ze scenami biblijnymi. Ambonę wykonał w roku 1770 miejscowy artysta rzeźbiarz Józef Gode
Sklepienie prezbiterium. W centralnym punkcie zwornik z herbem wskazującym na górnicze tradycje miasta
Ołtarz główny to dzieło późnego baroku. Wykonał go (podobnie jak ambonę i kilka innych prac) miejscowy rzeźbiarz Józef Gode. Prace nad ołtarzem zakończył w 1779 roku
Scena Ukrzyżowania Chrystusa wydaje się być starsza od pozostałych malowideł. Pod krzyżem dostrzegamy Marię podtrzymywaną przez Magdalenę. Obok klęczy też Jan - ukochany uczeń Jezusa. To bardzo ciekawa scena. Widać, że malarz był świadomy trwającego od początków chrześcijaństwa sporu, o interpretację personalną tej sceny. Jedni w scenie Ukrzyżowania malowali Marię w towarzystwie Jana. Drudzy jako towarzyszkę umartwionej Marii widzieli ukochaną Jezusa Marię Magdalenę - pierwszą apostołkę. Ten artysta nie miał widać wątpliwości, że w tak tragicznej chwili konającemu Jezusowi towarzyszyli i Matka i ukochana Magdalena i najwierniejszy uczeń Jan ...
W kościele zachowało się cenne malowidło tablicowe z 1513 r. przedstawiające Św. Annę Samotrzecią - Mettercia. Na tle obrazu przedstawiono sceny prac górniczych od mierzenia pola wydobywczego począwszy, aż po wywożenie rudy. Podejrzewa się, że autor obrazu pochodził z kręgu Mistrza Pawła z Lewoczy (Majster Pavol z Levoče). Jak dotąd wspomniany powyżej obraz należy do najstarszych malarskich przedstawień starodawnego górnictwa w Europie Środkowej
Od strony zachodniej nawy zamknięte są chórem muzycznym z szafą organową. O samym instrumencie wiadomo prawie nic
Relikwiarz ze szczątkami męczennika, św. Neita
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz