JEŻ : BRZEGI GÓRNE - POŁONINA CARYŃSKA_WĘDRÓWKI PO BIESZCZADACH (3)

WĘDRÓWKA Z BRZEGÓW GÓRNYCH NA KRUHLY WIERCH (POŁONINA CARYŃSKA) I Z POWROTEM

Jeden z najładniejszych widoków bieszczadzkich - z Połoniny Caryńskiej ku Połoninie Wetlińskiej

To był znowu upalny, sierpniowy dzień. Już na parkingu było gorąco (24 st w cieniu o 8. rano). Ale co tam - trzeba ruszać czym prędzej, żeby choć na chwilę wejść do cienia w lesie. Początek szlaku wiedzie przez mały, trochę zapuszczony cmentarzyk. Jego historia jest ciekawa - niżej zamieszczam krótki opis tego miejsca.

Mapka okolic Połoniny Caryńskiej

Cmentarzyk i miejsce po nieistniejącej już cerkwi znajdują się na niewielkim wzgórku, przy czerwonym szlaku wiodącym na Połoninę Caryńską, ok. 200m od skrzyżowania dróg Wetlina - Ustrzyki Górne - Dwernik. Cerkiew w Brzegach Górnych, którą wybudowano w 1897 r. była drewniana, nosiła wezwanie św. Michała Archanioła i miała podobno cechy świątyni Bojkowskiej. Cerkiew została spalona w roku 1946. Zachowała się po niej tylko podmurówka oraz kamienne płyty. Ale warto wiedzieć, że pierwsza cerkiew w Berehach wzmiankowana była już w 1589 roku, co też świadczy od jak dawna zagospodarowane były te tereny. Przycerkiewny cmentarz otoczony był dawniej murkiem z łamanego kamienia, dziś zachowanym we fragmentach. Do początku lat 60 XX wieku stało tu ponad 100 nagrobków, które przerobiono na tłuczeń! i zużyto do budowy trasy obwodnicy. Dziś zachowało się 11 nagrobków. Część mogił oznaczona jest niewielkimi kamieniami, wbitymi w ziemię ostrzejszym końcem. Ciekawostką jest fakt, że wiele nagrobków wykonał miejscowy kamieniarz Hryć Buchwak, który spoczął tu w 1939 r., w opracowanej przez samego siebie i zachowanej do dziś mogile. Umieścił na niej trzy symbole religijne: krąg - symbol jedności i doskonałości, krzyż oraz kielich - symbol Eucharystii. Zwraca się uwagę na geometryczne ornamenty, które wykorzystywał ten artysta oraz różnego rodzaju inskrypcje i symbole pisane cyrylicą, nietypowe - autor zwraca się w nich do żony, dzieci, oddaje Bogu, pociesza ...

Pokryta inskrypcjami płyta nagrobna

Cmentarzyk ten, podobnie jak i inne w Bieszczadach, robi wrażenie. Zwłaszcza, gdy jest się tu po raz pierwszy. Ale jeśli jesteś tu Turysto już n-ty raz z rzędu, nie przechodź obojętnie. Zajrzyj na cmentarzyk i poszukaj - zobaczysz sam, że zawsze odnajdziesz tu jeszcze coś ciekawego, coś czego nie widziałeś dawniej, o czym nie wiedziałeś jeszcze ... Twoja chwila zadumy, jakieś przemyślenia, czy głębsza refleksja utrwali się w zapisie mentalnym tego miejsca i pozostanie tu wraz z innymi podobnymi, utrzymując to ulotne coś, co nazywamy "magią miejsca".

Po długim i stromym podejściu wreszcie jakieś widoki (pasmo graniczne i pasmo Jasła)

Widok w kierunku pasma Rawki i dalej na wschód

Wspaniała kwitnąca kępa goryczki tojeściowej

To już grzbiet połoniny

Pierwszy punkt widokowy na grzbiecie od strony Brzegów Górnych to wychodnia pod Skałką

W Bieszczadach rozróżniamy kilka pasm wysokich, wśród których znajduje się także pasmo połonin, skupiające w sobie Połoninę Wetlińską (1255m n.p.m), sąsiadującą z nią Połoninę Caryńską (1297m n.p.m), a także najwyższy szczyt w Bieszczadach Zachodnich - Tarnicę, osiągającą wysokość 1346 m n.p.m. W masywie Połoniny Caryńskiej wyróżnia się cztery kulminacje, najwyższy jest Kruhly Wierch (1297 m). Pozostałe mają wysokość: 1245, 1239 i 1148 m. Główny wierzchołek połoniny ma wysokość 1250 m n.p.m. Podobnie jak w przypadku Połoniny Wetlińskiej, południowo-zachodnie stoki są krótkie i stromo opadają ku dolinom, zaś północno-wschodnie tworzą łagodniejsze grzbiety poprzedzielane dolinami niewielkich potoków. Nazwa połoniny pochodzi od nieistniejącej już wsi Caryńskie, która leżała u stóp połoniny. Widoki z grzbietu połoniny należą do tych najlepszych i najpiękniejszych w całych naszych górach.

Niżej i wyżej górskie wieloplany po stronie północnej

"Ostry" grzbiet połoniny, to nic innego jak wychodnia bardziej odpornej ławicy skał piaskowcowych

To ukośne ustawienie ławic twardych skał piaskowcowych umożliwiło powstanie stromych grzbietów jak ten i jemu podobne

Wychodnia ławicy piaskowców bardziej odpornych na wietrzenie od otaczających je warstw

Dlaczego połoniny bieszczadzkie wyglądają właśnie tak, a nie inaczej? Co sprawiło, że są to podłużne grzbiety, ułożone w tym samym kierunku, a nie pojedyncze góry, porozdzielane od innych przełęczami? To są pytania, które od czasu do czasu stawiają sobie bardziej wnikliwi turyści. Żeby znaleźć odpowiedzi na te i podobne pytania, trzeba sięgnąć w głąb czasu i zapoznać się z budową geologiczną tych gór. Warto, bo wiedza jest najwyższą wartością.

Obszar Bieszczadów Wysokich zbudowany jest z utworów dwóch różnych płaszczowin - dukielskiej i śląskiej. Obie płaszczowiny cechują się występowaniem wydłużonych, równolegle do siebie biegnących fałdów, o przebiegu NW-SE, porozdzielanych licznymi uskokami poprzecznymi. Układ taki bezpośrednio przekłada się na generalne rysy rzeźby tego obszaru. W strefach bardziej odpornych uformowały się tu wydłużone grzbiety o prostolinijnym przebiegu, zgodnym z przebiegiem fałdów, w strefach mniej odpornych zostały wypreparowane, równoległe do grzbietów, szerokie doliny. Do skał najbardziej odpornych zalicza się tu średnio i gruboziarniste piaskowce otryckie, które budują oddział środkowy. Ich ławice mają miąższość od kilku do kilkunastu metrów. Pozostałe oddziały zbudowane są ze skał mało odpornych, o ławicach niewielkiej miąższości: łupków, mułowców i piaskowców. Ze względu na odporność można zatem ograniczyć się do wyróżnienia dwóch typów skał: piaskowców otryckich (skały odporne) i kompleksów łupkowo-piaskowcowych (skały mało odporne). Osie grzbietów są równoległe do biegu warstw, dzięki czemu w profilu poprzecznym można wyróżnić kilka kompleksów odpornych i kilka mało odpornych, występujących ze sobą naprzemiennie. A zatem rzeźba części Bieszczadów zbudowanej z utworów płaszczowiny śląskiej (w tym Połoniny Wetlińskiej i Caryńskiej) jest silnie uwarunkowana budową geologiczną. Przebieg grzbietów nawiązuje do biegu warstw i jest wyraźnie prostolinijny. W Bieszczadach licznie występują formy skałkowe, zarówno na grzbietach, jak i stokach. Tworzą one pojedyncze formy, bądź zespoły form. Kształt i rozmiary skałek związane są z upadem i miąższością ławic oraz występowaniem spękań tektonicznych. Wychodnie te są źródłem zwietrzeliny, tworzącej liczne rumowiska skalne. Wszystko to możemy z łatwością zaobserwować podczas górskiej wędrówki.